بام اشراق

ایگلتون، تری (1943)، درآمدی بر ایدئولوژی، ترجمه ی اکبر معصوم بیگی، تهران، نشر آگه (1381)، 360 صفحه
"چرا در جهانی که بر اثر ستیزه ی ایدئولوژیکی به چهار میخ بلا کشیده شده، اصل مفهوم ایدئولوژی بی هیچ رد پایی از نوشته های پست مدرنیسم و پست استروکتورالیسم دود شده و به هوا رفته است؟" ایگلتون پس از  طرح چنین پرسشی در مقدمه ی کتاب خود به بیان رویکرد نظری خویش نسبت به پرسش طرح شده می پردازد: بحث من این است که که سه آموزه ی اصلی تفکر پست مدرنیستی دست به دست هم داده اند تا مفهوم کلاسیک ایدئولوژی را از اعتبار بیاندازند. نخستین این آموزه ها به رد مفهوم بازنمایی می پردازد، در واقع طرد مدل تجربی بازنمایی که در آن بچه ی بازنمایی با بی اعتنایی و خونسردی همراه آب طشتِ تجربه گرایی به دور ریخته می شود. آموزه ی دوم به گرد محوری از شک اندیشی شناخت شناسانه می چرخد که معتقد است صرفِ عملِ تشخیص صورتی از آگاهی به عنوان امری ایدئولوژیک فلان برداشت دفاع ناپذیر از حقیقت مطلق را لازم می آورد. از آن جا که این روزها برداشت دوم هواخواهان اندکی را به سوی خود جلب می کند، گمان می رود که برداشت اول در نطفه خفه شده باشد. سومین آموزه به ضابطه بندی دوباره ی روابط میان عقلانیت، منافع و قدرت به طور کلی در راستای خطوط فکری نئونیچه ای می پردازد و گمان می رود که کل مفهوم ایدئولوژی را زاید می پندارد. برخی گمان برده اند کافی است این سه تز را با هم در نظر بگیرند تا کل مسئله ی ایدئولوژی را رها کنند.[درآمدی بر ایدئولوژی، 1943: ص 14]
مترجم در قسمت یادداشت مترجم درباره ی کتاب حاضر چنین می گوید: امتیاز بزرگ کتاب پیش رو در این است که تاریخی از این مفهوم ( ایدئولوژی) به دست می دهد که به یقین می توان گفت شامل همه ی تعریف هایی می شود که تا کنون از این مفهوم انجام گرفته است. در نخستین فصل کتاب بیش از شانزده تعریف از ایدئولوژی به دست داده می شود که دامنه ی آن از فرایند تولید معانی، علایم و ارزش ها در زندگی اجتماعی تا فرایندی که از طریق آن زندگی اجتماعی به واقعیتی طبیعی بدل می گردد را در بر می گیرد. ایگلتون در سیر بررسی خود تبارنامه ی جامعی از مفهوم ایدئولوژی به دست می دهد که از مفهوم خوش بینانه ی آن در عصر روشنگری تا مفهوم تحقیرآمیز آن در تعبیر مشهور مارکس از ایدئولوژی به معنای آگاهی کاذب و باز مفهوم خوشایند انگلس و لنین از ایدئولوژی به عنوان سلاح نظری طبقه ی کارگر در مبارزه با سلطه ی بورژوازی و سرانجام مفهوم اهانت آمیز آن در اندیشه ی پست مدرنیستی را در بر می گیرد. با این همه، چنان که شیوه ی ایگلتون است در سراسر این کاوش نظری پیش از آن که بکوشد فرمول های حاضر و آماده به خواننده عرضه کند، طرح پرسش می کند. از این رو پاسخ خود او به این گستره ی پهناور معانی و تعریف ها بی شباهت به این پاسخ خالصانه ی برشت وار نیست که "از هر کدام می خواهی استفاده کن."[همان، ص 9] .تری ایگلتون متولد 1943 در انگلستان است، ریشه های ایرلندی دارد و استاد ادبیات انگلیسی دانشگاه اکسفورد است.

منبع : http://anthropology.ir