- واژه شناسی:
واژه Sociology ترجمه واژه فرانسوی (Sociologie) است که از دو جزء سوسیوس (Socious)و (Socieum)لاتین گرفته شده است و به‌معنی دوست، رفیق و همراه است و نیز از (logos) یونانی به‌معنی شناخت، مطالعه، تحقیق و دانش ترکیب شده است.جامعه‌شناسی به‌عنوان رشته‌ای از رشته‌های علوم اجتماعی قلمروی بسیار گسترده دارد.امور و مسائلی مانند فقر، تبعیض قومی و گروهی، زندگی خانوادگی، ساخت سیاسی، احزاب و گروه‌های سیاسی، حیات مذهبی، انواع انحرافات اجتماعی، ساخت اقتصادی، دگرگونی اجتماعی، انقلاب، سازمان و ساخت آموزش، رشد فنی، افزایش سریع جمعیت، از خود بیگانگی، شهرنشینی، روستانشینی، و بسیاری از زمینه‌های دیگر یا در حیطه مستقیم افق بررسی جامعه‌شناسی قرار دارد یا با آن در رابطه است.
2- تعریف جامعه شناسی:
جامعه شناسی، مطالعه قوانین و فرآیندهای اجتماعی است که مردم را نه تنها به عنوان افراد و اشخاص بلکه به عنوان اعضا انجمن ها ،گروه ها و نهادهای اجتماعی شناسانده و مورد بررسی قرار می دهد .جامعه شناسی، مطالعه زندگی اجتماعی گروه ها و جوامع انسانی است. مطالعه ای هیجان انگیز و مجذوب کننده که موضوع اصلی آن، رفتار خود ما به عنوان موجودات اجتماعی است. دامنه جامعه شناسی بی نهایت وسیع است و از تحلیل برخوردهای گذرا میان افراد در خیابان تا بررسی فرآیندهای اجتماعی جهانی را در بر می گیرد. انسان ها بیشتر عمرخود را به صورت گروهی زندگی می کنند.آنها به عنوان اعضای خانواده ، ساکنان یک محله یا شهر، اعضای یک گروه خاص اجتماعی یا اقتصادی یا مذهبی و قومی نیز به عنوان شهروندان یک ملت با یکدیگر رابطه دارند. انسان ها حتی اگر آگاه نباشند که اعضای یک گروه هستند ، باز به شیوه هایی فکر و عمل می کنند که دست کم بخشی ازآنها را عضویت در گروه تعیین می کند. نوع لباسی که آدم ها می پوشند، نوع خوراک و نحوه خوردن آنها، عقاید و ارزشهایشان و رسومی که رعایت می کنند، همگی تحت تأثیر عضویت آنان در گروه های گوناگون است. جامعه شناسی را می توان به عنوان بررسی علمی زندگی گروهی انسان ها تعریف کرد.جامعه شناسان در واقع می کوشند تا آنجا که ممکن است این نکته را به دقت و به گونه ای عینی توصیف و تبیین کنند که انسان ها چرا و چگونه در گروه ها با یکدیگر رابطه دارند. یکی از اهداف عمده جامعه شناسی پیش بینی رفتار اجتماعی و نظارت بر آن است. این هدف در جامعه نوین به صورت های گوناگون تحقق می یابد. همچنین جامعه شناسی به تخفیف تعصب ها و پیش داوری هایی که مانع انعطاف پذیری بیشتر انسان ها در برخورد با موقعیت های تازه می شوند، کمک می کنند. سرانجام باید گفت که بررسی جامعه شناختی شیوه های نگرش و واکنش نوینی را در برخورد با سیمای پیوسته متغیر واقعیت اجتماعی، برای ما فراهم می آورد.
3-تعریف جامعه شناسی از دیدگاه جامعه شناسان:
· واژه جامعه شناسی را "اگوست کنت" فرانسوی در کتاب فلسفه اثباتی در سال 1838 اش بدعت گذاشت .کنت را بنیان گذار جامعه شناسی می دانند. او معتقد بود که علم جامعه شناسی باید بر پایه مشاهده منتظم و طبقه بندی استوار شود وباید آن را علم تجزیه و تشریح مظاهر حیات اجتماعی نامید.
· "هربرت اسپنسر" انگلیسی در سال 1876 نظریه تکامل اجتماعی را تحول بخشید که پس از پذیرش و رد اولیه ، اکنون به صورت تعدیل شده دوباره پذیرفته شده است. اسپنسر نظریه تکاملی داروین را در مورد جوامع بشری به کار بسته بود. او معتقد بود که جوامع انسانی، از طریق تکامل تدریجی، از ابتدایی به صنعتی تکامل می یابند. او در نوشته هایش یادآور شده بود که این جریان یک فراگرد تکاملی طبیعی است که انسان ها نباید در آن دخالت کنند.
· "لستر وارد" آمریکایی کتاب جامعه شناسی پویا را در سال 1883 منتشر کرد. او در این کتاب از پیشرفت اجتماعی از طریق کنش اجتماعی با هدایت جامعه شناسان ، هواداری کرد.
· "امیل دورکیم" جامعه شناسی را علمی می داند که صور خاص و متفاوت حیات اجتماعی را که متکی به وجدان جمعی است، بررسی می کند . او وجدان جمعی رادر حقیقت افکار، عقاید، ایده آل ها، ارزش ها و اعتقاد انسان ها می داند.
· "ماکس وبر" قصد دارد با تشریح مفاهیم ذاتی رفتار اجتماعی، به شناخت جامعه شناسی برسد و موفق به تبیین علمی آن شود.
· "ژرژ گورویج" اعلام کرد که جامعه شناسی علمی است که پدیده های اجتماعی کامل ، گروه های کوچک و جامعه های بزرگ را از نظر سیر تکوینی و انهدام آن ها مطالعه می کند.
· "تالکوت پارسنز" اعتقاد دارد که جامعه شناسی رشته ای است که نظام های اجتماعی را مطالعه می کند.
